اعتراضات مردمی و تلاش رهبران سیاسی برای حل بحران اقلیم کردستان عراق

۰ 115

اعتراضات مردمی و تلاش رهبران سیاسی برای حل بحران اقلیم کردستان عراق
نهادهای ریاستی و پارلمان اقلیم کردستان تشکیل حکومت جدیدی را راه حلی برای پایان دادن به مشکلات و بحران های کنونی پیشنهاد می کنند. گزینه مذکور از دیدگاه چند حزب و رهبر سیاسی اقلیم کردستان نیز مقبول است؛ اما مشخص نیست آینده این پیشنهادات چه خواهد بود و تا چند در گرد هم آوردن احزاب بر سر میز مذاکراه مؤثر خواهند بود.

۳۰ آبان ماه ۱۳۹۵ مسعود بارزانی صفحه جدیدی را برای حل مشکلات اقلیم کردستان ورق زد و آن هم انتشار پیامی بود که در آن پیشنهاد شده بود، «رایزنی و گفتگوی میان احزاب، آغاز و پارلمان فعال گردد و ریاست جدیدی برای پارلمان انتخاب شود… همچنین بر سر تشکیل حکومتی جدید توافق صورت گیرد و شخصی برای تصدی منصب ریاست اقلیم تا زمان برگزاری انتخابات تعیین گردد تا وظایف این منصب را به جای آورد.»
این پیشنهاد جدید بارزانی همزمان با گسترش اعتراضات و عمیق تر شدن بحران سیاسی و اقتصادی اقلیم کردستان مطرح شده و همزمان چند پیشنهاد جدید طی سه روز گذشته برای حل بحران سیاسی اقلیم کردستان مطرح شده است.
یوسف محمد رئیس پارلمان کردستان انحلال دولت کنونی اقلیم که‌ آن را دولتی حزبی و دفتر سیاسی یک حزب توصیف کرد را ضروری دانست و در مقابل، پیشنهاد تشکیل دولت ملی در اقلیم کردستان را مطرح کرد. رئیس پارلمان کردستان در کنفرانس خبری پس از نشست با نمایندگان معلمان معترض در سلیمانیه، افزود: قدرت و دولت حاکمه در اقلیم کردستان، ملی نیست و می بایست دولتی ملی باشد و باید همه مناصب ریاست اقلیم، نخست وزیری و ریاست پارلمان ملی باشند تا شاهد اقلیم متحد کردستان باشیم.
اعتراضات و راهپیمایی های معلمان و کارمندان دولت بیش از دو ماه است که در هر دو استان سلیمانیه و حلبچه و اداره گرمیان و راپرین ادامه دارد، آنان خواهان اجرایی کردن مطالباتشان از سوی دولت اقلیم کردستان به ویژه پرداخت حقوق ماهانه شان هستند.
شنبه گذشته سطح مطالبات معترضان افزایش یافت و خواهان انحلال دولت شدند، این مطالبه پس از آن مطرح شد که آنان هیچ پاسخ مثبتی از دولت دریافت نکردند.
در همین حال احتمال دارد سال تحصیلی ۱۷-۲۰۱۶ در اقلیم کردستان به دلیل تداوم اعتصاب معلمان اقلیم در دو استان سلیمانیه و حلبچه به طور کامل به تعلیق درآید.
از سوی دیگر، کوسرت رسول علی و برهم صالح معاونین جلال طالبانی دبیر کل حزب اتحادیه میهنی کردستان (یکیتی) که در ماههای اخیر با تشکیل نهادی به نام مرکز تصمیم گیری اقدام به ایجاد جناحی دیگر در حزب کرده اند، بیانیه ای را صادر کرده و در آن دولت اقلیم را به عنوان دولتی که در خدمات رسانی و حل مشکل اقتصادی و معیشتی مردم شکست خورده است، توصیف کرده و پیشنهاداتی را برای حل مشکلات کنونی اقلیم مطرح کرده است.
این پیشنهادات شامل تغییر دولت اقلیم و جایگزینی آن با دولتی تواناتر و تغییر احتساب کل درآمدهای نفتی اقلیم و توزیع عادلانه آن و جلوگیری از اختلاس و فساد در آن شده است.
اختلافات سیاسی اقلیم کردستان با جلوگیری دفتر سیاسی حزب دمکرات از ورود رئیس پارلمان به شهر اربیل و ساختمان پارلمان به اوج رسیده و وزرای جنبش تغییر نیز از دولت اقلیم خارج شدند و این اقدامات موجب به تعطیلی کشیده شدن پارلمان کردستان طی یک سال گذشته شده است. سر منشاء این اختلافات نیز عدم توافق احزاب اقلیم بر سر مسئله منصب ریاست اقلیم کردستان بود.
مدت قانونی ریاست مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان در ۱۹ اوت ۲۰۱۵ به پایان رسید و حزب دمکرات خواستار ابقای ریاست وی بر اقلیم تا سال ۲۰۱۷ و زمان انتخابات اقلیم شد، اما احزاب در مورد این مسئله به توافق نرسیدند.
در ماه اوت ۲۰۱۵ احزاب نشست های بسیاری را برای توافق بر سر مسئله منصب ریاست اقلیم و نهایی کردن برگزار کردند، اما پنج حزب اصلی اقلیم (حزب دمکرات، اتحادیه میهنی، جنبش تغییر، اتحاد اسلامی، جنبش اسلامی) نتوانستند به اجماع نظر در این مورد و نهایی کردن آن دست یابند.
در همین حال پارلمان کردستان نیز بنا به درخواست نمایندگان، نشست هایی را برای بررسی پروژه مشترک چهار حزب اتحادیه میهنی، جنبش تغییر، اتحاد اسلامی و جماعت اسلامی به منظور کاهش اختیارات منصب ریاست پارلمان برگزار کرد و این در حالی بود که احزاب اقلیم خواستار به تعویق افتادن این نشست ها شده بودند.
در پی اقدام رئیس پارلمان در برگزاری این نشست ها و پاسخ منفی به درخواست برای تعویق آن، حزب دمکرات، یوسف محمد را به تلاش برای ایجاد ناآرامی و تفرقه در اقلیم متهم کرد.
صلاح الدین بهاءالدین دبیر کل حزب اتحاد اسلامی کردستان که پس از تصدی این منصب در اواسط سال جاری میلادی؛ چندین بار برای گرد هم آوردن و برگزاری نشست احزاب تلاش کرده بود در نشست داخلی حزب خود تاکید کرد که عملکرد دولت اقلیم کردستان کاملاً ناموفق و این دولت شکست خورده‌ است و نتوانسته نیازهای مردم را تامین کند و در حال حاضر مردم اقلیم با مشکلات شدید معیشتی و نبود حقوق و بودجه دست و پنجه نرم می کنند.
وی اشاره کرده که اقلیم کردستان دارای ثروت هایی چون نفت، صنعت کشاورزی، منابع آبی و گردشگری است و می توان با تکیه بر هر یک از این حوزه ها بودجه موردنیاز را تامین و اقلیم را اداره کرد، اما دولت اقلیم با وجود این ابزارها نیز به چنین نتیجه فاجعه باری رسیده و شکست آن محرز است و به همین دلیل لازم است احزاب با تدبیری مشترک، راهکاری برای حل مشکلات اندیشیده و دولت با اجرای وظایف خود، مطالبات مردم را پاسخگو باشد.
هرچند که‌ محرک ارائه‌ پیشنهادات ریاست و احزاب اقلیم، گسترش و تشدید اعتراضات و تظاهرات مردمی در اقلیم است و معلمان و کارمندان و دیگر اقشار در چند ماه گذشته به صورت مداوم دست به تظاهرات خیابانی و اعتصاب زده اند، اما با این وصف هنوز هم مشخص نیست که آیا این احزاب، با سابقه اختلافات شدید میان خود، می توانند بر سر یک میز برای گفتگو گردهم آیند یا خیر؛ چرا که جنبش تغییر هنوز هم فعال سازی پارلمان را به عنوان پیش شرط خود برای حضور در این نشست ها مطرح می کند.
این حزب که با حزب دمکرات دارای اختلافاتی جدی است عامل اصلی مشکلات اقلیم کردستان را مسعود بارزانی به دلیل تصدی منصب ریاست اقلیم و نیز حزب دمکرات که منصب نخست وزیری را در اختیار دارد می داند.
اما در مقابل، بارزانی در پیام خود علیرغم ابراز تمایل برای حل مشکلات و بحران ها تاکید می کند که عامل بخشی از مشکلات اقلیم، خارجی است و به وضعیت سیاسی، اقتصادی و امنیتی عراق و منطقه و همچنین جنگ داعش و کاهش نرخ نفت و قطع بودجه اقلیم مرتبط است و مناقشات و اختلافات داخلی احزاب نیز به‌عنوان عامل داخلی این بحران ها، مطرح است.
وی احزاب اقلیم را مورد انتقاد قرار داده و می گوید: علیرغم چندین بار دعوت وی برای نشست و گفتگو، به بهانه های مختلف حاضر به آغاز مذاکرات برای حل بحران ها نشده اند و از زیر بار مسئولیت خود شانه خالی کرده اند.
در همین حال، یوسف محمد صادق که بارزانی نیز در این پیام اخیر خود بر ضرورت برکنار وی تاکید کرده‌ و می گوید که‌ اتحاد میان احزاب و جریان ها را بر هم زده است؛ اعلام کرده‌: وضعیت نابسامان و آشفته اقلیم کردستان در حالی است که، رئیس اقلیم کردستان فاقد مشروعیت است و اقلیم توسط دفتر سیاسی یک حزب خاص اداره می شود و این حزب تصمیم می گیرد که چه کسی بر سر کار باشد و کدام وزیر به انجام وظایف خود ادامه دهد.
یوسف محمد بر سر کار آمدن دولتی ملی در اقلیم را ضروری دانسته و می گوید: همه احزاب اقلیم وظیفه دارند که از بر سر کار آمدن حاکمیتی ملی حمایت کنند، چرا که پس از وقایع پیش آمده چیزی به نام اقلیم کردستان متحد و یکپارچه باقی نمانده و لازم است برای تشکیل چنین اقلیم متحدی تلاش کنیم و این نیز نیازمند نهایی شدن مسئله منصب ریاست اقلیم و فعال سازی پارلمان کردستان به منظور نظارت بر قوه مجریه است.
از سوی دیگر، مرکز تصمیم گیری اتحادیه میهنی نیز که از سوی کوسرت رسول علی و برهم صالح معاونین جلال طالبانی دبیرکل حزب و شماری دیگر از اعضای ارشد حزب تشکیل شده است، اعمال فشار بر احزاب و جریان های اقلیم برای حل بحران های موجود را ضروری دانسته و در بیانیه ای اعلام کرده است که باید احزاب برای در اولویت قرار دادن منافع عالی اقلیم تحت فشار قرار بگیرند و حاضر نشوند که منافع و آینده کردها و اقلیم کردستان را فدای منافع ناچیز و کوتاه مدت کنند و با همدیگر برای سازمان دهی دوباره و اتحاد در اقلیم کردستان تلاش کنند.
اما صلاح الدین بهاءالدین و حزب اتحاد اسلامی که چهارمین حزب در پارلمان به شمار می آید، پیشنهاد کرده است حکومت اقلیم و پارلمان فعالسازی شده و دولت با تمامی احزاب تشکیل دهنده آن و وزرایی که هیئت دولت را به وجود آورده اند به اصلاح امور برخیزد.