کرکوک، نە قدس کوردها بود و نە قلب کوردستان

ملت کوردستان خواستە یا ناخواستە بە دنبال فالگیری قهار بودند. فالگیری کە بتواند امیال و آرزوهای برحق این خلق را طی چند سال آتی برای رسیدن بە دولت کوردی پیشگویی و عملی کند. فرض همگان با توجە بە سخنان فالگیر این بود کە نە تنها بدون هیچ حملە یا جنگی بە ساحل آرامش می رسند بلکە در صورت شکست نیز فالگیر هزینەی شکست آنرا بر عهدە می گیرد. پیشگو بە بیراهە می رفت و منتقدین رفراندوم کە از همان آغاز نسبت بە خطرات آن هشدار دادە بودند محکوم بە خیانت در دادگاە تاریخ می شدند.

امریکا از نگرانی های خود درمورد نفوذ بیشتر ایران و سیاست های مداخلەگرانە ترکیە با همکاری و همراهی ” حزب دموکرات کوردستان عراق ” و کاهش قدرت حکومت حیدر عبادی و جایگاە کوردها آشکارا سخن گفتە بود. منتقدین داخلی صراحتا” نسبت بە مرحلەی پسا رفراندوم و وجود توافقی نانوشتە میان آنکارا ـ دهوک جهت خارج ساختن کرکوک و شنگال هشدار دادە بودند. امروزە، کرکوک وارد مرحلەای حساس و تاریخی شدە کە هزینەهای آن برای خلق کورد بسیار سنگین است. مقابلە با سیاست های دشمنکارانەی حزب دموکرات و دولت ترک کە خواهان اجرایی کردن آنها هستند میباست از سوی احزاب مخالف و با سازماندهی مردم واکنشی منطقی و بە دور از جنگ افروزی داشتە باشند. رفراندوم، دروغی بیش نبود کە پیشگو وعدەهای خیالی آنرا دادە بود.

خلق کورد بعد از جنگ جهانی اول و تأسیس دەها دولت ـ ملت فارس، عرب و ترک در منطقە همیشە بعنوان کارت فشار در برابر دیگری خون و هزینە دادەاند. هر چند کوردها اجتماعی انسانی ای ریشەدار در خاورمیانە محسوب می شوند اما بە دلیل موقعیت جغرافیایی ژئواستراتژیک و ژئوپلتیک و داشتن ذخایر عظیم نفت و گاز؛ بسیار مورد استثمار قرار گرفتەاند. دولت های غربی و علی الخصوص امریکا بعد از وضعیت شکنندە ١١ سپتامبر خواهان توجە بیشتر بە اقلیم فدرال کوردستان و اینک فدراسیون شمال سوریە می باشد. پس، کوردها باید همگام با سیاست های این ابرقدرت یا سایر بازیگران متحد دست بە بازی بزنند کە جغرافیای آنها مرکز مناقشات و حل اختلافات منطقەای هست. با وجود این، بارزانی تنها بە سخنان و مواضع عدەای پول پرست در واشنگتن و آنکارا دل بستە بود و نسبت بە پیشنهادات داخلی و سیاست های نهادهای اصلی امریکا بی اعتنا بود. در واقع، فروختن کرکوک ” ٣١ ئاب ” سعدآباد دیگری بود کە بارزانی گوشەای دیگر از این بازی بشمار می رفت.

” نشست دوکان ” میان پارتی و اتحادیە میهنی در  روز یکشنبە ١۵ اکتبر و عقب نشینی از سنگرها در کمتر از ٢۴ ساعت بعد از نشست، نشان از بی سیاستی و بی تدبیری احزاب حاکمە دارد. البتە، ” پارتی ” بە خوبی اتحادیە میهنی را در موضوعاتی از قبیل رفراندوم، مادەی ١۴٠، تدفین مام جلال و پوشاندن آن بە پرچم اقلیم کوردستان و … بە بازی گرفتە بود. بی اخلاقی سیاسی شخص بارزانی و همفکرانش کە زیر نقاب های ملی و وطندوستی انجام می پذیرد نە بە واسطەی قاسم سلیمانی و حشدالشعبی بودە و نە خیانت منتقدین بلکە از احساسات پاک مردم سرچشمە می گیرد و مقامات از آرزوی دیرین آنها برای منافع شخصی سوءاستفادە کردەاند.

احتمالا”، حیدرعبادی می توانست از رویارویی نیروهای حشدالشعبی و پیشمرگ ها نفع زیادی ببرد اگر حشدالشعبی دچار شکست می شد. امریکا و عبادی برای پیروزی در انتخابات پیشرو و جلوگیری از قدرت نفوذ ایران و ترکیە بە اتحاد حکومت عبادی با کوردها احتیاج داشت. عبادی و هم پیمانان جهت کاهش قدرت مخالفان و حساسیت ها نسبت بە انجام رفراندوم تنها خواستار ابطال رفراندوم بودند نە چیز دیگری. شاید، سناریوهای دیگر کە می توان مطرح ساخت این باشد کە، از پیروزی مبارزان کورد در آزادسازی شهر رقە بکاهند و از سویی دیگر، افکار عمومی جهان و بە ویژە کوردها را از وضعیت سلامتی اوجالان دور نگە دارند.

با وجود تغییرات بە وجود آمدە، کانال های مافیایی نفت ” رووداو ” و ” کوردستان ٢۴ ” طی چند روز اخیر بر طبل جنگ کوبیدند. حزب دموکرات کوردستان عراق از سیاست های امریکا در قبال سپاە پاسداران نفع جست و حشدالشعبی را سپاە دیگری جلوە داد کە کاری عجولانە و نوعی خودانتحاری بود. امریکا کە جنگدەهایش بر فراز آسمان کرکوک بە پرواز درآمدە بودند از ورود حشدالشعبی چشم پوشی کردند. اساسا” آنها سپاە پاسداران و حشدالشعبی را یکی ندانستند. با اطمینان میتوان گفت کوردها در اقلیم هیچ شناختی از سیاست های خارجی امریکا و استراتژی این کشور ندارند.

بە باورم حتی اگر رفراندوم صورت نمی پذیرفت باز کرکوک و مناطق مورد مناقشە بعد از پایان داعش مرکز اختلافات بودند. هر چند، کوردها بە دنبال بازی ای برد ـ باخت بە نفع خود بودند اما سایر بازیگران بە ماندن این شهر در مرکز بازی احتیاج داشتند. وضعیت کرکوک اگر عاقلانە با آن مدارا نشود عراق و کل منطقە را بە آشوب می کشاند.

امتیازاتی کە بغداد قبل از ” نشست دوکان ” خواستار آن بودند ورود نیروهای پلیس و ارتش فدرالی در هماهنگی کامل با اربیل بود. ” حزب دموکرات ” دست نشاندگی خود بە دولت ترک جهت خارج ساختن کرکوک از زیر قدرت نفوذ ایران، عراق و اتحادیە میهنی را ثابت کرد و بە رفراندوم و دستاوردهای آن وفادار نماند. در این شرایط آشفتە، جدای از حزب دموکرات کوردستان عراق سایر احزاب باید سیاست های خود را از این حزب جدا و در راستای جامعە برای تثبیت دموکراسی ای حقیقی و همزیستی مسالمت آمیز گام بردارند. احزاب کوردی و مردم باید از اعلامیەی ” جنبش تغییر ” استقبال کنند و ” حکومت ملی موقت ” را تأسیس کنند. همچنین، باید ” جنبش تغییر ” در قالب توافقی استراتژیک حداقل با اتحادیە میهنی بە دنبال عملی کردن الگوی دیگری از حکومتداری شبیە فدراسیون شمال سوریە باشند تا جامعەای آزاد و دموکراتیک را تحقق ببخشند.

ارسلان برنا ( تحلیلگر سیاسی )