حیدرعبادی و ترس از چاله درآمدن و در چاه افتادن!
اردشیر پشنگ
طبیعی است که اوضاع عراق و بخصوص کرکوک و دیگر مناطق مورد مناقشه این روزها بحرانی وتا اندازه زیادی خارج از کنترل باشد. دراین حال عبادی میکوشد اقدامات را در چارچوب قانون اساسی وخودرا نخست وزیر کل مردم عراق اعم ازعرب و کرد و شیعه وسنی نشان دهد.
باید متذکر شد که حیدرعبادی که تا پیش ازاین برای استفاده ازحشدشعبی درعملیاتهای آزادسازی مناطق سنی نشین ازدست داعش تنگناهاو سخت گیری های خاصی داشت، اما درمورد مناطق مورد مناقشه تحت کنترل کردها، کاملا عملیات رادردست این نیروها که حساسیت زیادی به چیرگی عناصرهویتی و یابرخی اقداماتشات در شهرهای سنی نشین عراق وجود دارد، سپرده است!
همچنین به نظر میرسد برخی اقدامات خود نخست وزیر ویااین نیروها میتواند نتایج راآنگونه که عبادی مدعی است متفاوت کرده وتنش وبحران را دوچندان کند به عنوان مثال:
انتصاب چهره های عرب (شیعی) در کرکوک، خانقین و دیگر مناطقی که طی روزهای اخیر با عقب نشینی پیشمرگان در کنترل نیروهای حشد شعبی قرار گرفته است همانطور که میدانیم اکثریت جمعیت این مناطق راطبق خودآمار دولت مرکزی و نسبت میان نمایندگان پارلمان را کردهاتشکیل میدهند. حال اگر مرادازاین اقدام نوعی پاسخ محکم به مسعود بارزانی به عنوان نماد رهبری جریان خواهان استقلال کردستان در عراق باشد، طبیعی است نتایج چنین پاسخی قبل از بارزانی بر روان وحتی زندگی ساکنان کُرداین مناطق تاثیر کاملا سوء خواهدداشت (در دوره صدام دیکتاتورپیشین عراق، او در مدیریت این مناطق از کردهای همراه با دولت مرکزی استفاده میکرد)
نیروهای حشدشعبی ازگروههای مختلفی تشکیل شده اند وهرچند درورود به کرکوک سنگین ترین تجهیزات نظامی رادرحد یک ارتش تمام عیار در اختیار داشتند اماپیداست ازنظر چارت سازمانی ونیروهای تشکیلاتی همچنان یک گروه شبه نظامی به شمار میروند یکی از ویژگی های آنها استفاده ازنیروهای داوطلب مردمی است، ودراین بین طبیعی است برخی از این نیروها اقدامات خودسرانه در برخی از این مناطق دست زده و میدهند به نحوی که به تداوم وضعیت خشونت و افزایش فشاربرساکنان کرد (گروه اکثریت) و در پاره ای موارد ساکنان سنی ترکمن (گروه اقلیت) دراین مناطق منجر شده است (منبع خبرگزاریهای مختلف و شبکه های اجتماعی) لذا لازم است عبادی دروهله نخست به عنوان فرمانده کل قوا وفرماندهان حشدشعبی وامنیتی عراق هرچه زودتر مدیریت کاملی بر این گروهها و افراد بعضاًخودسر اعمال کنند واز دامنه چنین رویه هایی به شدت و سرعت بکاهند!
اجازه ندادن استاندار منصوب شده عرب کرکوک به پاسخگویی معاون کردتباراین شهر به زبان کردی آن هم در کنفرانسی خبری در جلوی دهها روزنامه نگار و فیلمبردار که بصورت زنده پخش می شد. استاندار و فرمانده نظامی عملیات به این معاون پلیس که خواست سوال یک خبرنگار کرد را به کردی که طبق قانون اساسی عراق زبان دوم به شمار میرود، پاسخ دهد با حالتی تحکم آمیز گفت من به تو اجازه نمی دهم به کردی صحبت کنی و “فقط عربی” باید جواب بدهی!”
عدم استفاده از همان بخش ازاعضای اتحادیه میهنی که با دولت برای ورود بی مقاومت حشد شعبی در مدیریت این مناطق توافق کرده بودند.
طبیعی است چنین فضایی تنها باعث افزایش تنشها و عمیق تر شدن گسلها و بحرانهای هویتی در عراق میشود و این روند هم اگر کمی طولانی تر شود وضعیت پیچیده تر و پیش بینی ناپذیرتری را ایجاد می کند.
برخلاف برخی دیدگاهها که دولت مرکزی عراق را یک دولت مقتدر و قدرتمند می پندارند و ورود کم مناقشه نیروهای حشدشعبی به مناطق مورد مناقشه (اشاره شده در ماده ۱۴۰ قانون اساسی) و پیروزی های پی در پی علیه داعش را نشانه هایی برای اثبات آن می دانند و حتی برخی می گویند اربیل را هم سریعتر میتوانند بگیرند!؛ باید تاکید کرد که تاریخ عراق نشان از آن داشته که دولتهایی که از نظر نظامی بسیار قوی تر از دولت فعلی بوده اند هم نتوانسته اند نهایتا قدرت و حاکمیت عراق را در این مناطق اعمال کنند واقتدار نظامی اگر در کوتاه مدت عامل حاکمیت بوده اما در میان و بلندمدت خود تبدیل به عامل افزایش واگرایی و سستی مشروعیت و حاکمیت دولت شده است. لذا این برداشت اشتباه را باید از افکار رهبران عراقی و … زدود!
لذا در شرایطی که عراق عملا از نظر هویتی دچار چندپارگی عمیق است و در زمانی که از نظر سیاسی و انسجام آن دولت و دولتمردان عراقی اعم از عرب و کرد و شیعه و سنی در شکننده ترین وضعیت خود قرار دارند، عبادی ماموریتی دشوار دارد تا کنترل اوضاع را در این مناطق بدست گیرد و مانع از تندرویهایی شود که نتیجه اش رادیکالی تر شدن عناصر هویتی عرب_کرد و شیعی-سنی و دیگر هویتهای خردتر در عراق می شود. به عبارتی ترس امروز عبادی از چاله درآمدن و در چاه افتادن است.
منبع: کانال تلگرامی اردشیر پشنگ
