* “در باب نقد”
منتقد با سنجش واقعیت های جامعه سر و کار دارد،هنرمند نیست که صرفا با زیبایی ها و رویاها بپردازد و بقول سعدی:
«هرجا رود قدر بیند و بر صدر نشیند»،منتقد ممکن است هر جا رود دشنام بشنود و آبِ خنکِ زندان بنوشد.
اما تعریف نقد:
نقد روشی مهم برای ارزیابی پدیده ها،مفاهیم و اطلاعات مختلف در تولید و ارائه اندیشه است،نقد روش بررسی ،در فرایند تحلیل ذهن است که در یک ارتباط دو سویه دیدگاه منتقدانه و فکر و رفتار شکل می گیرد(فوکویاما).
در فضای بسته،آنچه رشد می کند خصائص مذمومی است مانند فساد،چاپلوسی،خودشیفتگی و تذویر که نهایتاً به استبداد منجر می شود.
هر انسان دارای خرد و اندیشه سالم به آثار مفید نقد اجتماعی بعنوان یک مهارت اعتراف می‌کند،مهارتی که مانع از ایجاد و گسترش اندیشه و رفتارهای نازل اجتماعی می باشد.
در مدح نقادی همین بس که عدم استقبال و رویگردانی افراد در جوامع اجتماعی (واقعی و مجازی) از نقد و نقادی خود نوعی آسیب و مسئله اجتماعی به شمار می آید که با پیشرفت آن بسیاری از مسائل و مشکلات را در جامعه پدید می‌آورد.
پیش‌ازاین که منتقد به‌نقد اندیشه و رفتار بپردازد، باید به معیارهایی که دربرگیرنده فرهنگ نقد است توجه داشته باشد. مانند:
• بهبود و اصلاح بخشی به امورات
• پرهیز از دخالت پیش داوری،احساسات ،دوستی،دشمنی و یکسونگری
• ارائه راهکار و اصلاحات پیشنهادی و یا راه حل منطقی
• بیان آثار و جنبه‌های مفید در کنار موارد منفی
• ارائه سند و مدرک و دلیل
• قطعیت ندانستن برداشت‌ها در هنگام بررسی
• آشنایی و علم یقینی به تمام اطراف و حواشی
• در نظر داشتن ویژگی‌های مثبت و منفی
و مواردی دیگر،
جدی‌ترین مشکلی که درباره نقد و نقادی وجود دارد، نقدیکجانبه (نقد به معنی انتقاد صرف) است،زیرا به دلیل عدم ادراک از مفهوم نقد بسیاری از افراد درجامعه به “انتقاد صرف” در حوزه نقد می‌پردازند.
از خصائص بارز منتقدین شهامت است،منتقد باید شجاع باشد و جرأت و شهامت شناساندن خویش را داشته باشد و در غیر اینصورت مانند تیر اندازیست که در تاریکی تیر می پراند.
بعضی از اندیشمندان حوزه نقد و نقادی حتی واژه “نقد سازنده ” در برابر نقد “مخرب ” را نمی پذیرند و آن را ساختگی و جهت بچالش کشیدن نقد و حتی در راستای حذف آن می دانند و معتقد هستند این مطلب اگر در چهار چوب معیارهای پذیرفته شده این حوزه قرار بگیرد نقد است و در غیر این صورت نام نقد برآن نمی توان نهاد.
سخن آخر،
متفکران حوزه نقد و منتقد و انتقاد، نقد را حرفه نمی دانند،بدین معنی که منتقد می تواند در هر حوزه و تخصصی وارد شود و به انتقاد بپردازد بلکه نقد بخشی از حرفه است و هرکس در زمینه تخصصی و مهارتی خویش می تواند ناقد باشد.
*ماردین سید احمدی
*کارشناس ارشد مدیریت
