لیستِ مهاباد
یونس قربانی فر
کارزار تبلیغات به پایان رسید، فردا روز برگزیدن است. آن گروه از شهروندان که بر اساس علایق و روابط خانوادگی، خاندانی و عصبیت های تباری رای میدهند از هم اکنون رای و لیست خود را مشخص کرده اند، گروهی دیگر هم با هوش و دل سپردن به موج سازی برخی کمپین های تماما کمیک و غیر جدی این گونه دست به انتخاب زده اند. این انتخاب ها مبتنی بر بهره گیری از حق شهروندی است و نتیجه¬ی نهایی هم قابل احترام.
در این بین جمعیت بزرگی از شهروندان، نه دل در گرو عصبیت های تباری دارند و نه علایق و روابط خاندانی را معیاری صحیح برای انتخاب اعضای شهر می دانند. این شهروندان که بیش از نیمی از جامعه¬ی شهری مهاباد را تشکیل می دهند، مناسبات شهرنشینیِ قوام یافته به درازای تاریخ چهارصدساله¬ی مهابادِ مکری را پذیرفته اند. از نگاه این شهروندان، شهرِ امروز شهری مدرن است و باید باشد. در شهر مدرن مناسبات سنتی فاقد اعتبار است. آنکه می خواهد بر اساس روابط و علایق نسبی و دیگر اشکال روابط سنتی، رای گرد آورد و در موقعیت نخبگان اداری و اجرایی شهر قرار گیرد، نه به مناسبات مدرن شهری معتقد است و نه می تواند روند مدرن سازی یا مقوله¬ی توسعه¬ی پایدار شهری را مورد توجه قرار دهد.
در خاطره¬ی جمعی این شهروندان، مهاباد همچون یک میراث مشترک نگریسته می شود که به درازای تاریخ تمامی شهروندان و مهابادیان از آن بهره گرفته اند و با آن زیسته اند. پاسداشت این میراث مشترک تنها از سوی کسانی ممکن و میسر است که این میراث را همچون سهم الارث خود و گروه های حامی نبینند. نگاهِ سهم الارثی در سال های اخیر به مهابادِ تاریخی و شهروندان بسیار آسیب زده است. آنان که در جایگاه نمایندگان مردم قرار می گیرند، قرار است حافظان این میراث مشترک باشند، نه آنکه سهم الارث را میان خود و وابستگان تقسیم نمایند. از همین رو کسی که برگزیده می شود باید حافظ مهاباد و سرمایه های انسانی، معنوی و مادی آن باشد.
در وجدانِ تاریخی این مردم، بزرگان و نخبگانی جاودان مانده اند که هم این میراث مشترک را پاس داشته اند و هم آن را پربار و غنی ساخته اند. بزرگان و نخبگان در وجدانِ تاریخی هر جامعه استوار ایستاده اند؛ بداق سلطان ها، سردار عزیز خان ها و ده ها چهره¬ی دیگر تاریخی. رمز ماندگاری این چهره های تاریخی و راز جاودانگی آنها در یک نکته است؛ یک میراث ارزشمند برجای نهاده اند، یا میراث مشترک را پر بار ساخته اند. آنان که می خواهند راه بزرگان را در پیش گیرند، اگر توان برجای نهادن میراث مشترک را نیز ندارند، باید میراث مشترک را پر بار سازند. براستی آنها که به امید کسب “معاش” و “منزلت” و “قدرت” وارد کارزار انتخابات شوراها شده اند، می توانند راه بزرگان را در پیش گیرند؟
میراث مشترک مهاباد نیازمند بازسازی دوباره و پاسداشت بردوام است. حفظ این میراث هم تلاش شهروندان را می طلبد و هم کار نخبگان را. نخبگان نه آنانند که کمربندی های به بن بست رسیده را- به تعبیر دوست گرامی ام- به بن بست رسانده اند، نه آنانند که زیرگذرهای خلوت تر از کوچه های بن بست را افتتاح کرده اند، نه آنانند که کتاب سازی و حمایت از کارهای بنجل فرهنگی را کار فرهنگی نامیده اند و نه آنانند که تعارف گویی و روبوسی با شهروندان را به وظیفه¬ی خود بدل کرده اند.
نخبگان شهرنشینانِ باورمند به شهر و مناسبات مدرن هستند. اخلاق مدارند، شهروندان را از دریچه ای دموکراتیک و انسانی می نگرند نه همچون برگه های رای. نقطه های سیاه در زندگی ندارند و نقطه های خاکستری نیز به ندرت. نخبگان در دانشگاه به معنای واقعی اش علم آموخته اند، در رشته¬ی تحصیلی خود صاحب تخصص هستند. نخبگان اگر صاحب قلم هم نباشند، صاحب ایده اند. سخنور هم نباشند، قلم پرتوان دارند. نخبگان شعار پردازان بی برنامه نیستند، بلکه بر شعارهای متکی بر برنامه و گفتار مشخص تاکید دارند.
نخبگان پر توانِ اخلاق مدار و صاحب تخصص در زمینه¬ی مهندسی، جامعه شناسی، برنامه ریزی و توسعه همان انتخاب های اصلی شهروندان مهاباد هستند. شهروندانی که میراث مشترک مهاباد را می خواهند حفظ کنند و آن را به نخبگانِ شهر دوست، امانتدار و متخصص بسپارند. این نخبگان در لیست انتخاب ملت هستند؛ لیست مهاباد و مهابادیان.
